FOTONIEUWS

Honi - Herdenking oorlogsslachtoffers Nederlands-Indië ´42-´49 - de Grevelingen - 15 augustus 2020
in beperkte vorm in kleine kring vanwege de corona-crisis

 

Op donderdag 15 augustus (de dag van de capitulatie in Azië in 1945) vond de jaarlijkse Herdenking van de Oorlogsslachtoffers in Nederlands-Indië van '42-'49 plaats, bij het Honi-monument in de tuin van de Grevelingen.                                                                                                              
Uitzending op Omroep Brabant om 20 uur en 22 uur op 15/8

Een foto opslaan? Klik met de rechtermuisknop en kies opslaan als. Klik op Ok/Opslaan als de juiste map gekozen is.

Het programma (olv ceremoniemeester Gerard van der Tol) omvatte onder meer:
Welkom door de voorzitter van HONI, Mw. Anneke Schults-Pols (zie onder)
toespraak door burgemeester Jack Mikkers  (zie onder)
muzikale intermezzi door het koperensemble olv Martijn van Duuren
Twee leden van het Honi-koor zong Het Indisch Onze Vader
Daarna klonk het signaal Taptoe, was er een minuut stilte, Frank de Graaff en Tony Ernst hesen de vlag, het Wilhelmus werd gezongen
Een kranslegging volgde daarna, oa door burgemeester Mikkers namens het stadsbestuur
Een persoonlijk bloemendefilé volgde na het dankwoord van Anneke Schults-Pols
De hele dag door konden bezoekers zelf bloemen leggen, buitenom door het hekje bij de parkeerplaats en niet door De Grevelingen heen ivm de corona-uitbraak.

zie ook de Honi-herdenking - 2011, van 2012 en van 2013 en van 2015 en van 2016 en van 2017  en van  2018 en van 2019   .


info HONI ook voor het bekijken van de opname van de livestream
's Avonds was er op Omroep Brabant een uitzending in het kader van Brabant Remembers - nog terug te zien

In Nederland gaan enkele stemmen op om 15 augustus tot een algemene herdenkingsdag voor de bevrijding van Indonesië te maken. Maar na de capitulatie van de Japanners begon de Bersiap, de bloedige en wrede vervolging door de Indonesiërs van Nederlanders en Knil'ers. Een brief in de Volkskrant suggereerde zo'n dag op 17 augustus te houden, de dag waarop de onafhankelijkheid uitgeroepen werd.
©2020 Gerard Monté

-----

Tekst van de toespraak van de voorzitter van Honi, Anneke Schults

Geachte aanwezigen
Ik heet u van harte welkom op deze kleine besloten herdenking die gehouden wordt uit respect voor alle slachtoffers van de tweede Wereldoorlog in het voormalig Nederlands-Indië en de onafhankelijkheidsstrijd daarna.

Ik ben blij en dankbaar dat u allen hier aanwezig bent.
Wij gaan er een mooie waardige herdenking van maken.
Er zijn nog slechts een paar personen onder ons die de oorlog aan den lijve ervaren hebben. (waaronder ook ik dat geluk heb) Voor hen een speciaal welkom.

Vandaag had een bijzondere herdenking moeten worden, 75 jaar bevrijding en 15 jaar bestaan van de vereniging HONI. Door de coronacrisis is dit niet mogelijk gebleken.

Gelukkig kunnen wij met medewerking van Boulevard deze herdenking uitzenden op livestream, zodat onze leden en belangstellenden het ook kunnen volgen.

75 jaar geleden op 15 augustus 1945 capituleerde Japan en kwam er een eind aan een jarenlange gevangenschap van de Nederlanders in het voormalig Nederlands-Indië.

15 augustus 1945 ……. De bevrijding van de Japanse heersers, maar echte vrijheid was er niet.

Geen bevrijdingsfeesten, geen muziek of uitgelaten danspartijen, zoals hier in Nederland op 5 mei, maar terug in de kampen uit angst voor de Indonesiërs die hun kans op onafhankelijkheid zagen, en zonder pardon voor de vrijheid van hun land vochten.
Ook de Indo-Europeanen die vanwege hun gemengde afkomst buiten de kampen geleefd hadden, meestal ook onder erbarmelijke omstandigheden, als krijgsgevangenen en dwangarbeiders, werden een doelwit voor de moordlustige nationalistische Indonesiërs

2 dagen na 15 augustus verkondigde Soekarno de onafhankelijkheid van Indonesië.

De strijd om de onafhankelijkheid van Indonesië was hiermee begonnen omdat Nederland zijn kolonie niet zomaar op wilde geven.

Tijdens de strijd hierom , vielen in de jaren van 1945 tot 1949, onnodig veel onschuldige slachtoffers Nederlanders, Molukkers maar ook vele onschuldige Indonesiërs werden vermoord.

Daarna, in 1949 na de onafhankelijkheidsverklaring, werden de Nederlanders gedwongen om zo snel mogelijk te vertrekken uit Indonesië.
Ongewenst in het land dat een deel van hen was geworden naar een voor een aantal een onbekend vaderland. Geen baan, geen huis maar opgevangen in contractpensions.

De afgelopen lockdownperiode was voor een klein aantal onder ons een tweede lockdownperiode.

De eerste beleefden wij van 1942-1945. Ook toen werden wij in onze vrijheid beperkt en gescheiden van onze naasten.
Opgesloten achter het gedek.
Ook toen heerste de angst voor de dood en onzekerheid voor de toekomst. Er vielen vele doden door de honger, gebrek aan medicijnen en onmacht. De doden werden in een matje gerold, en op vrachtwagens afgevoerd. Geen waardig afscheid met familie en vrienden.

Een quarantaineperiode van meer dan 3 jaar, geen vrijheid, altijd honger, opgesloten onder erbarmelijke omstandigheden. Behalve in het voormalig Nederlands-Indië was dit trouwens ook het geval in Nederland.

Deze tweede lockdown periode heeft overeenkomsten, maar ook verschillen. Ondanks dat de angst en onzekerheid en de beperkte vrijheid er nu ook is, besef ik dat de beperkingen tijdens deze lockdown een andere impact hebben.
Vergeleken met de eerste lockdown blijven er nog veel goede dingen over die de maatregelen draaglijk maken. De grootste vijanden tijdens de eerste lockdown: de honger en de martelingen en de angst om weggevoerd te worden, zijn er gelukkig niet.

Deze beperkte vrijheid met haar maatregelen, is maar betrekkelijk in vergelijking met de oorlog, al zijn die voor degenen die de oorlog niet meegemaakt hebben en vooral voor de jeugd vaak moeilijk te begrijpen.

In de toekomst zullen wij onze vrijheid hopelijk niet meer zoals vanzelfsprekend ervaren.
Deze periode heeft ons weer met de neus op de feiten gedrukt. Vrijheid is niet vanzelfsprekend .
Bij vrijheid horen verantwoordelijkheden die vaak moeilijk te accepteren zijn.

Met zijn allen zullen wij hieraan mee moeten werken zodat er aan deze tweede lockdown snel een einde komt.

Ik wens u een goede herdenking

(c) Anneke Schults 2020                                                                    /gerarddenbosch


-------------------------------------


Tekst van de toespraak van burgemeester Jack Mikkers


Dames en heren,
Wie een jaar geleden – bij aanvang van 75 jaar vrijheid in ’s-Hertogenbosch en in
Brabant - had gezegd dat we dit herinneringsjaar vandaag op déze zeer
bescheiden wijze en in déze kleine setting zouden afsluiten, had verbaasde blikken
ontmoet. Vanaf september 2019 hebben we in onze provincie en in onze hoofdstad
het persoonlijke oorlogsverhaal van honderden inwoners centraal gesteld.
Verhalen van heldenmoed, tragiek, angst, geweld, ontheemding, vervolging,
collaboratie, strijd, ontworteling en bovenal het wegvallen van individuele,
betekenisvolle levens. Het was de bedoeling om met een doorgetrokken lijn van
activiteiten uiteindelijk af te sluiten op deze dag: 15 augustus 2020, de viering en
herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog. Ook het einde van de
viering en herdenking van 75 jaar vrijheid.

Het zuiden van Nederland is dankbaar dat in 2019 alle activiteiten rond dit
bijzondere jubileum een waardige en complete invulling hebben mogen krijgen. We
weten helaas dat dat in de rest van ons land nagenoeg allemaal is weggevallen. En
ook vandaag heeft nationaal en hier lokaal niet de invulling mogen krijgen die we
allemaal graag hadden gewild.

Graag dank ik het bestuur van HONI 42-49 dat zij tot een aangepaste, waardige
invulling zijn gekomen. Het raakt mij bijzonder dat juist de oorlogsgeneratie – veelal
van Indische afkomst - vandaag niet kan aansluiten bij dit moment van vieren en
herdenken. Fijn dat gezorgd is dat via livestream ook deze zeer betrokken inwoners
kunnen meekijken en vanaf deze plaats groet ik hen allen.

Op deze plaats willen we aandacht hebben voor het einde van de Tweede
Wereldoorlog in Zuidoost Azië. Een periode die voor Indonesië nog werd vervolgd
met een langdurige onafhankelijkheidsstrijd. Op veel plaatsen staan we vandaag stil
bij de slachtoffers die het grootste persoonlijke offer hebben moeten brengen:
hun leven. We gedenken daarnaast de mensen – velen met een Indische
achtergrond - die tot op de dag van vandaag nog steeds lijden onder die
afschuwelijke tijd. Dat doen zij meestal in stilte. Onze gedachten zijn bij hen allen en
daarom is het ook goed dat we gezamenlijk gedenken. En is het goed dat we dat
blijven doen.

De Vergeten oorlog. Met deze titel heeft het betrokken bestuur van HONI 42-49
– met een zeer gedreven voorzitter - een handzaam boekje uitgebracht voor de
basisscholen. Dit is gebeurd om – inderdaad - de lange tijd vergeten oorlog in
Nederlands-Indië bij die doelgroep een blijvend gezicht te geven, nu we beseffen dat
de oorlogsgeneratie ons meer en meer ontvalt. Op pakkende wijze wordt die
beklemmende geschiedenis samengevat en worden ervaringsverhalen beschreven.

Woorden kunnen je raken. Woorden van de inmiddels overleden Bob Levert. Hij
schrijft op het einde: ‘EINDELIJK VRIJ!!!’ In kapitalen en met uitroeptekens. Als
een 16-jarige zich zo uitdrukt, wat is dan het onbeschrijfelijke en intense gevoel van
vrijheid daarachter? Ook de laatste vijf woorden van het persoonlijke verhaal
van jou, Anneke, kwamen binnen: ‘ik was inmiddels 11 jaar’. Vanaf jouw derde
levensjaar maakte jij een onbeschrijfelijke periode mee, die je nu beschrijft. Ik
probeerde te beseffen wat een klein kind in zo’n kort leven al allemaal
kan meemaken? Het maakte mij – en het zal iedereen heel stil maken bij het lezen
van al die huiveringwekkende ervaringen.

‘Gedrag van één persoon kan grote invloed hebben op de vrijheid van
anderen.’

Nog zo’n waardevolle zin in jullie boekje. Ik kan mijn bijdrage heel lang maken, maar
met de betekenisgeving van deze zin wordt alles gezegd. Vrijheid is iets van ons
gezámenlijk, van ónze waarde en normen, van ónze ruimte die we elkaar
geven, van ónze betrokkenheid en barmhartigheid naar elkaar. Daarin moeten we
elke dag werken aan een balans: een balans van veiligheid en verantwoordelijkheid.
Voor ieder persoonlijk!

Vandaag wapperen de vlaggen. In heel Nederland, in Brabant en ook in de
toren van onze Sint-Janskathedraal en op ons Stadhuis. We vieren de vrijheid, net
als op 5 mei. We vieren het geboden perspectief van een vreedzame toekomst. Dat
is in West-Europa gelukt, maar het blijft een opgave om dat mondiaal voor elkaar te
krijgen. Dat vraagt barmhartigheid, heel veel daadkracht en dat vraagt vertrouwen.
Van onszelf én van elkaar.

Dames en heren, als er hier – op deze plek - geen kracht en vertrouwen was
geweest, hadden we hier nimmer herdacht en had hier geen monument gestaan.
Een monument – gezamenlijk door de samenleving tot stand gebracht – dat staat
voor aangrijpende verhalen van kinderen, vrouwen, mannen en militairen. Verhalen
die we blijvend delen omdat ze ons kracht voorhouden en het perspectief tot
vertrouwen geven. En al die verhalen blijven we na vandaag vertellen. Dus ook na
dit afsluitende moment van een bewogen, aangrijpend, dankbaar en intens beleefd
jaar, samengevat in ‘75 jaar Vrijheid….’

Dank u wel

(c) burgemeester Jack Mikkers                                                /gerarddenbosch