75 jaar Bevrijding Nederland - Oorlogsherdenkingen in ´s-Hertogenbosch - 4 en 5 mei 2020 - 2021
75 jaar Bevrijding Nederland - Oorlogsherdenkingen in ´s-Hertogenbosch - 4 en 5 mei 2020 en verder
+ 4/5/2021 Kranslegging namens de gemeente in de Casinotuin (tuin van Vrede en Vrijheid) tgv de Dodenherdenking 2021
+ 22/10/2021 onthulling monument - 'vergis-bombardement' - Abeelenstraat - Graafsche Buurt-Noord
+ 27/10/2021 Bevrijdingsdag 's-Hertogenbosch 2021 Herdenking 77 jaar
----------
001/100
+ 4/5/2020 - Kranslegging namens de gemeente in de Casinotuin, in alle vroegte, door het comité dat de herdenkingen in Den Bosch organiseert. Er was hiertoe besloten om de bijeenkomst van een grote groep mensen 's avonds te voorkomen ivm het coronavirus.
De jeugdburgemeester Saleisha Kreté en een klasgenote legden de krans bij het verzetsmonument, zij legden ook een bloemstuk bij het Joods Scholierenmonument. Dat is op particulier initiatief opgericht ter herinnering aan de 124 leerlingen van het Joods Lyceum die, met hun docenten, in 1943 naar Duitsland afgevoerd werden en daar vrijwel allemaal omgekomen zijn.
In de loop van de dag werden er kransen en bloemen gelegd oa door de veteranen van het VOC in Den Bosch (De ouwe Stomp), en door de stichting HONI (Herdenking Oorlogsslachtoffers Nederlands-Indië) waarvan de herdenking dit jaar op 15 augustus ook al niet doorgaat vanwege de coronavirusuitbraak.
Om kwart voor acht 's avonds luidden tgv de Dodenherdenking de klokken van alle kerken in Den Bosch, toen was het stil, bij de Sint-Jan stonden verspreid een tiental mensen te wachten op het Wilhelmus op het carillon of op trompet maar er gebeurde niets.
In de Kruiskerk of Cathrienkerk werden de klokken geluid door Rob Braam en zijn vrouw Marijke.
In de Casinotuin -Tuin van Vrede en Vrijheid- hadden zich tegen 8 uur zo'n 50 tot 60 mensen, op veilige afstand van elkaar, verzameld. Er waren bloemen en kransen gelegd bij het verzetsmonument. Het was er twee minuten stil, vanuit een van de huizen in de omgeving klonk zachtjes het Wilhelmus.
Doordat om 20 uur niets officieels georganiseerd was door de comités of de gemeente was de aandacht gericht op de nationale Herdenking op de Dam en de toespraak van de koning via de televisie. En de lezing van Arnon Grunberg vanuit de Nieuwe Kerk in Amsterdam.
Daarna was er een uitzending van de lokale omroep te volgen.
01/57
+ 4/5/2020 Bij de oorlogsmonumenten op andere locaties in de gemeente werden in de ochtend door de plaatselijke comités namens het gemeentebestuur kransen (met linten) en bloemstukken gelegd.
Dat gebeurde in Engelen, Vinkel, Nuland, Kruisstraat, Empel en Rosmalen.
Bij de herinneringssteen voor Sinti en Roma op de Oranje Nassaulaan waren al eerder bloemen aangebracht.
01/18
+ 4/5/2020 Bij het Joods Monument in De Mortel (achter de voorm. synagoge, t.o. het gemeentelijk Design Museum) werd een bloemstuk gelegd door de Stichting Struikelstenen ’s-Hertogenbosch die in Den Bosch het leggen van Stolpersteine verzorgt. (zie 2012, 2014, 2016, 2018 ).
Het bestuur bestaat uit Juliette Nederlof, Jo Kutchinsky, Joop van Dijk, René Kok, Ton de Klein, Wilbert Bouts en Tjeu Cornet.
(c) 2020 Gerard Monté
-----
01/16
+ 5/5/2020 Op de Parade stond het Bevrijdingsvuur opgesteld dat anders op het Bevrijdingsfestival staat.
Dat was 's nachts om 12 uur door burgemeester Mikkers en de Commissaris van de Koning ontstoken.
Stadschroniqeur Eric Alink las aansluitend een column voor: Besmettingsgevaar
+ 5/5/2020 filmpje van het bespelen van de beiaard van de Sint-Jan. (ook op vimeo)
zie Actueel voor het luiden van de klokken op 5 mei om 12 uur 's middags
zie evt ook Beiaardweek voor het filmpje met stadsbeiaardier Joost van Balkom op de beiaard van de Sint-Jan in april (Koningsdag)
(c) 2020 Gerard Monté
==================================================================
2021
-----
001/113
+ 4/5/2021 Dodenherdenking 4 mei 2021.
Kranslegging namens de gemeente door burgemeeste Jack Mikkers en kinderburgemeester Jop van Peufflik in de Casinotuin, de tuin van Vrede en Vrijheid (net als vorig jaar - zie boven), i.s.m. het comité dat de herdenkingen in Den Bosch organiseert. Tot deze eenvoudige herdenking was besloten om de bijeenkomst van een grote groep mensen 's avonds te voorkomen ivm het coronavirus.
Burgemeester Mikkers vertelde dat volgend jaar de bedoeling is dat op een of andere manier de namen van de ruim 900 gevallen en gesneuvelde Bosschenaren zichtbaar zullen zijn in de Casinotuin, hoe is nog niet bekend.
Hij herdacht ook de 124 Joodse scholieren die van het nabijgelegen Joods Lyceum weggevoerd zijn, samen met hun docenten, slechts enkelen zijn teruggekeerd. (zie de laatste foto waarop deze leerlingen en leraren op een groepsfoto te zien zijn.)
Hij noemde ook de Sinti en Roma waarvoor op de Koningsweg een herinneringssteen aangebracht is. Pierre Kisters legde een krans "On behalf of the Royal Welsh & 160 Infantry .Brigade Wales"
Andere sprekers waren Jan de Wit van Kabinetszaken van de gemeente, en dominee Ruud Stiemer van de Grote Kerk.
De veteranen van het VOC in Den Bosch (De ouwe Stomp) legden eveneens bloemen zowel bij het grote verzetsmonument als bij het Joodse scholierenmonument (ook wel het kindermonument genoemd).
Het bestuur van de stichting HONI (Herdenking Oorlogsslachtoffers Nederlands-Indië) legde ook een bloemstuk bij het grote monument dat in 1953 door kunstacademiedocent Roovers is gemaakt.
In de loop van de dag konden individuele burgers of organisaties bloemen leggen. Een van de kransen bij het scholierenmonument is van NIHS, de Nederlands Israëlitische Hoofd-Synagoge (Amsterdam), de Joodse Gemeenschap daarvan.
De militaire herdenking van de Koninklijke Landmacht op de Grebbeberg was 's avonds live te volgen
op https://www.youtube.com/watch?v=bL0a1bL-b3s vanaf 19 uur en daar nog terug te zien.
De kranslegging op de Dam in Amsterdam was op tv te volgen.
De herdenkingsbijeenkomst van het Nationaal Monument Kamp Vught is ook nog terug te zien.
(c) 2021 Gerard Monté
Op 5 mei 2021 volgde een online Bevrijdingsfestival - voor foto's zie Bevrijdingsfestival
-----
01/95
+ 22/10/2021 onthulling monument - 'vergis-bombardement' - Abeelenstraat - Graafsche Buurt-Noord
Op 22 oktober 1944 vielen er bommen in de Abeelenstraat (tussen de Graafseweg en de Elzenstraat). Die waren bedoeld voor de Duitse generaal Neumann die zijn kwartier had in het Hinthamerpark. Door dit 'vergis-bomardement' werden zeker 3 huizen helemaal vernield en zo'n 37 bewoners kwamen om het leven.
Het wijkje heette 't Vinkenkampke, de onthulling van het monument voor deze ramp leek wel een buurt- en familiereünie. Bewoners uit die tijd, familieleden, (aangetrouwde) nabestaanden, en betrokkenen bij het project woonden de bijeenkomst bij.
Wijkmanager Paul Hilgers heette de bezoekers welkom waarvan sommigen laat arriveerden doordat verschillende tijden van het officieel gebeuren gepubliceerd waren. Hij introduceerde kunstenaar/ontwerper en buurtbewoner Patrick Lijdsman. Toen die zich in het verleden een keer bij Hilgers meldde met ideeën de buurt op te knappen bleken enkele bewoners al langer bezig met het pleintje in de Abeelenstraat [abeelen zijn een soort populieren] en met het idee voor een monument. In de weer opgebouwde huizen zit wel een gedenksteen. Het project werd opgepakt door Kring Vrienden (Hans van Bavel, Pieter van der Schoot van Klein monument) en woningbouwvereniging Zayaz. Samen met buurtbewoners werd het project uitgewerkt. Een aantal jaren geleden is dit pleintje al opgeknapt met een speeltuintje en gekleurde fotopanelen tegen de betonnen wand.
Een buurtbewoonster, Liesbeth Sidler, droeg een gedicht voor over De mensen van voorbij.
Burgemeesters Mikkers vond dat de mensen die toen omgekomen zijn niet "voorbij" mogen zijn, niet vergeten mogen worden.
Samen met bewoonster Annie Delmee, de "encyclopdie van de buurt", onthulde hij de herdenkingswand. Daarop is de ramp beschreven en staan de namen van de slachtoffers. Maar ook is een flink stuk geschiedenis van de buurt uitgebeeld in foto's en teksten. Zo herkende Wim van Woensel zich op een voetbalfoto en spelend in een bandje in De Instuif, een jongerensoos in een houten gebouwdje op het pleintje. [als er eentje 'ondeugend' geweest was dan mocht ie niet meer komen maar dan bleven ze allemaal weg, dan kwam er een brief of ze ajb toch maar weer wilden komen].
Na de onthulling was er een klein defilé en een eregroet van de vetereanen van het VOC.
Er was veel enthousiaste herkenning, vrolijke ontmoetingen met lang niet geziene buurtgenoten, maar ook verdriet; zo vertelde een oud-bewoner van 95 dat hij bij de ramp gezien heeft hoe zijn broer is omgekomen.
In het buurthuis aan de Lucas van Leydenstraat werd het gebeuren afgesloten met enkele toespraakjes en bedankjes. Annie kreeg een hele bos bloemen, andere bezoekers een witte roos als herinnering aan hun deelname aan de herdenking.
Een van de bezoekers vertelde dat het eigenlijk géén vergis-bombardement was. Hij liep met zijn vader en een broer over de Graafsweg vanaf de Grobbendoncklaan die toen nog Pijnappelstraat* heette. Het vliegtuig was beschoten bij het Hinthamerpark waar Neumann ingekwartierd was.
Het verloor een moter die in de Cypressestraat terecht kwam. Die is later opgehaald en naar het kamp in Vught gebracht voor ontmanteling maar jongens uit de buurt hadden er al stiekem onderdelen uitgehaald.
Het vliegtuig maakte een bocht richting IJzeren Vrouw. Boven de Graafseweg, vlakbij de kruising met de Grobbendoncklaan en de Lagelandstraat, werd een kettingbom losgelaten. Hun vader bracht de 2 jongens snel binnen bij wasserij Eureka, 150 meter van de kruising en verborg ze daar onder een zware tafel. Zelf ging hij terug naar de plaats van inslag om hulp te verlenen omdat hij bij de Luchtbescherming was.
Een oom die ze kort ervoor op de hoek van de Graafseweg nog ontmoet hadden, werd zwaargewond bij de ontploffing, de dag daarop is hij in het ziekenhuis (GzG) overleden. Diens naam, Kees Koningstein, staat niet bij de omgekomenen op het monument in de Abeelenstraat. Ome Keesje (Cornelis Martinus) was geboren op 13 juli 1983 en overleed op 23 oktober 1944.
Door de inslag ontstond een enorm gat in de straat waar 's nachts (verduistering) een Duitse vrachtwagen ingereden is.
Langs de weg lagen kinderkopjes waarvan er een door de ontploffing op het Zuidoosterfront door het dak geslagen is en in een slaapkamer terechtkwam.
Een andere bom viel dus op de huizen in de Korte Abeelenstraat waar nu de panelen op het speelterrein onthuld zijn. Dat terreintje, waar later nog een houten parochiehuis gestaan heeft (de Instuif was daar), is later uitgegraven voor de speeltuin. (In de weer opgebouwde huizen zit een gedenksteen).
Een van de Engelse piloten kwam in de IJzeren Vrouw terecht, hij werd door de Duitsers meteen vastgenomen, net als de andere piloot. Ze werden opgesloten in het Jozefhuis tegenover de (toenmalige) Bartjeskerk maar ze wisten te ontsnappen via de kolenkelder.
*In het Hinthamereinde heet een klein steegje nog altijid Pijnappelse Poort.
(c) 2021 Gerard Monté
Aanvulling 2022 bij de 2e herdenking door Pieter van der Schoot: Het vliegtuig sloeg te pletter tegen een aantal huizen op de Graafseweg, die werden ernstig beschadigd en er vielen een aantal doden.
-----
+ 27/10/2021 Bevrijdingsdag 's-Hertogenbosch
01/75
- Herdenking bij de Wilhelminabrug waar Piet Kerssens en Enrico Marcolina gesneuveld zijn op 26 okt. 1944
Vooraf was er een kleine ontvangst op het stadhuis waarbij ook de Welshman Derek Williams als vertegenwoordiger van The Royal British Legion aanwezig was. Hij woont in Amsterdam en kon daarom wel naar Den Bosch komen. Ivm corona konden anderen uit Wales er niet bij zijn.
De organisatie was in handen van Klein Monument van de Kring Vrienden.
01/72
- Herdenking van de bevrijders -Liberators- van 's-Hertogenbosch bij het Welsh Monument aan de Aartshertogenlaan
Georganiseerd door het Gemengd Koor 's-hertogenbosch.
01/40
- Virtuele overhandiging van het schilderij ‘Sluis 0 1944’ door burgemeester Jack Mikkers aan de First-Minister of Wales en commandant van de 160e Welsh Brigade, Wales (UK).
>In Brecon (Wales) is de 160e Welsh Brigade gelegerd. Deze brigade is de opvolger van de 53rd Welsh Divisie, die ’s-Hertogenbosch én het merendeel van onze huidige gemeente in oktober 1944 heeft bevrijd. In Wales wordt de relatie met ’s-Hertogenbosch gekoesterd, mede omdat deze bevrijdingsslag de meest complexe en uiteindelijk belangrijkste overwinning is geweest voor deze divisie op het continent. In de kazerne is speciaal rondom deze slag een speciale ’s-Hertogenbosch Room ingericht.
Afgelopen jaar heeft de Britse kunstenaar Stuart Brown in opdracht van de Brigade en de gemeente ’s-Hertogenbosch gewerkt aan het vereeuwigen van het meest heroïsche deel van de strijd in ‘s-Hertogenbosch, de oversteek van de divisie over de Zuid-Willemsvaart bij Sluis 0.
In Wales wordt jaarlijks (eind oktober) de bevrijding van ’s-Hertogenbosch herdacht en gevierd met het ’s-Hertogenbosch-diner. Dat gebeurt deze keer met een virtuele overdracht en onthulling van dit bijzondere schilderij. Burgemeester Jack Mikkers overhandigt virtueel het kunstwerk aan de commandant van de 160 e Welsh brigade, in bijzijn van de First Minister of Wales. Daarna is het schilderij (en de afbeelding) openbaar. De gemeente ‘s-Hertogenbosch ontvangt van de 160e Welsh Brigade enkele afdrukken (op ware grootte).<
(bron persbericht gemeente)
De overhandiging vond plaats via een prima videoverbinding vanaf Sluis 0, vanaf de plek waar de Welshmen over de sluisdeuren overstaken van de Van Paesschenstraat/Oostwal naar 't Stortje. Ze moesten over de sluisdeuren lopen omdat het brugdek weggehaald was voor onderhoud.
Aan de andere kant van de sluis schoot een tank met vuur de huizen waar de Duitser in zaten in brand.
Via de verbinding spraken vanuit Wales de commandant en de First Minister het gezelschap bij de sluis toe. Burgemeester Mikkers vroeg aan begin van zijn antwoord wat er op het menu stond want hij had goede herinneringen aan het Welsh eten -en drinken- de keer dat hij er ook in werkelijkheid was. Hij bedankte de brigade voor de bevrijding van onze stad, 77 jaar geleden. Hij herinnerde aan de mannen die voor de vrijheid gingen vechten van mensen die ze niet kenden. Door hun inzet zijn wij vrij.
Op 29 oktober volgde de Veteranenavond in Theater aan de Parade in Hal 8 van de Brabanthallen. [geen foto's]
info gemeente over de Bevrijdings- en veteranendag
(c) 2021 Gerard Monté
-----
==================================================================
zie ook 75 jaar Bevrijding van 's-Hertogenbosch oktober 2019 deel 2
zie ook Deel 1 van april t/m 24 okt 2019
zie ook de foto's van de Bevrijdingsdag 2015 en van 2016 en van 2017
en van 2018 inclusief herdenking bij het Welsh Monument door een bataljon van het Welsh Regiment op 16/1/2019
zie evt ook 2017 Theater na de Dam in de Casinotuin
zie ook de Boschtion-foto's voor de herdenking van oktober 2014
en oorlogsmonumenten 2012 en van 2013 en de dodenherdenking in 2014
- zie evt ook Herdenkingen WOII - Goirle - fusillade 5 gijzelaars ('42) op landgoed Gorp & Roovert - 15 augustus 2018 e.a.
+ fusilladeplaats Loonse en Drunense Duinen 26 mei 1944
+ 16/10/2018 herdenking fusillade 1942 in Woudenberg (Utr.)
+ 15/8/2019 foto's van de herdenking op Gorp & Roovert 2019
+ 11/9/2019 Waalre - herdenking Brabantse gesneuvelden WOII en daarna
Zie ook de aparte pagina over Enrico Marcolina die net als Piet Kerssens sneuvelde op de Wilhelminabrug
zie evt ook de opening van de Royal Welsh Bridge in 2015 en de onthulling van de naam op de Bevrijdingsdag 2015
info Erelijst van de gemeente 's-Hertogenbosch
©2020 Gerard Monté