FOTONIEUWS

Honi - Herdenking oorlogsslachtoffers Nederlands-Indië 1942-1949 - de Grevelingen - 15 augustus 2025

Honi - Herdenking oorlogsslachtoffers Nederlands-Indië 1942-1949 - de Grevelingen - 15 augustus 2025

>>Op mobieltje het menu met jaartallen omhoog schuiven
- toestel kantelen om de knoppen rechtsonder de foto's te zien<<
+ filmverslagen van de herdenking onderaan

Bij het Honi-monument in de tuin van de Grevelingen aan de Rijnstraat vond op 15 augustus (de dag van de capitulatie in Azië in 1945) voor de 21e keer de jaarlijkse Herdenking van de Oorlogsslachtoffers in Nederlands-Indië van '42-'49 en de Bersiap plaats.

Het programma (olv ceremoniemeester Gerard van der Tol) van dit jaar:

muzikaal welkom door het blazersensemble de Van Heutsz Reünieblazers

welkom door de afscheidnemend voorzitter van HONI, Mw. Anneke Schults-Pols, zij sprak over het thema Van Loslaten naar Verankeren

toespraak door de Commissaris van de Koning in Brabant mevrouw Ina Adema

muziek door Hannah Kromodikoro zang en René Vermaes gitaar

toespraak van burgemeester Jack Mikkers

muziek door de Van Heutsz Reünieblazers: Terang Bulan

lezing door Maddy Stolk (schrijfster van ‘Sudah, laat maar’)

muziek van krontjonggroep Tiga Nada (o.l.v. Ton Walangitang) 

voordracht door Patries Wichers - het verhaal van haar vader en daarna het lied Bintang Soerabaja

het HONI-koor met Sarina (aangepaste en oorspronkelijke tekst) en  Burung Kakak Tua   -  dirigent Ton Husson, accordeonbegeleiding Willem van Weelden
en aansluitend Het Indisch Onze Vader

signaal Taptoe, een minuut stilte, het zingen van het Wilhelmus, hijsen van de vlag door bestuurslid Tony Ernst en Anneke Schults

kranslegging

voordracht door Eric Alink - Voor anker

dankwoord door Anneke Schults, zij vertelde o.a. dat Otto Milar de nieuwe voorzitter van HONI wordt

bloemendefilé door de bezoekers

---------------

kranslegging (naar voren gehaald in het programma omdat de Commissaris van de Koning eerder weg moest) en het bloemendefilé  

informele bijeenkomst met eten, dansen (het was er eigenlijk te warm voor),  en muziek van Wally Tomasouw
expositie over 20 jaar HONI

---------------

zie ook de Honi-herdenking van 2011 en van 2012 en van 2013 en van 2015 en van 2016 en van 2017 en van 2018 en van 2019 en van 2020 en van 2021 en van 2022 en van 2023   -  en van 2024 


info HONI


zie ook Oorlogsherdenkingen 2025
©2025 Gerard Monté

------------------

filmverslagen van de herdenking

verwelkoming  door afscheidnemend voorzitter van HONI, Mw. Anneke Schults-Pols
toespraak door de Commissaris van de Koning in Brabant mevrouw Ina Adema
toespraak van burgemeester Jack Mikkers
dankwoord door Anneke Schults




muziek Hannah Kromodikoro zang en René Vermaes gitaar
muziek Van Heutsz Reünieblazers: Terang Bulan
muziek krontjonggroep: Tiga Nada (o.l.v. Ton Walangitang) 

lezing door Maddy Stolk (schrijfster van ‘Sudah, laat maar’)




voordracht door Patries Wichers - het verhaal van haar vader en daarna het lied Bintang Soerabaja




het HONI-koor, met oa Het Indisch Onze Vader,
dirigent Ton Husson, accordeon Willem van Weelden




Voor anker - voordracht door Eric Alink

Linkerboekenkast, tweede plank van boven. Bij de letters C en D. Daar staat-ie. Tussen Eline Vere
van Couperus en Goena Goena van P.A. Daum. De roman Van oude mensen de dingen die
voorbijgaan, een van m'n favoriete werken van Louis Couperus. Het boek, dat in 1905 verscheen,
gaat over Indische families en hun geheimen. Maar net als witte sneeuw, ronde cirkel of
chauvinistische Bosschenaar is Indische geheimen een pleonasme, zou ik ontdekken. Ik pakte het
boek uit de kast. Op het schutvel las ik een handgeschreven notitie: ‘Van Cathrien gekregen, 5
december 1976.’
Van oude liefdes de dingen die voorbijgaan.
In zijn familieroman schrijft Couperus over de benauwenis van zwijgen, weggemoffelde emoties
en verhalen die onder een batik vloerkleed worden geveegd. Het is een boek over hartstocht,
jaloerse echtgenoten, de stille kracht van roddels en de echo van een bloedbespatte
gebeurtenis.
Ik las Van oude mensen de dingen die voorbijgaan op m'n achttiende. Instinctief voelde ik het
onzichtbare en onzegbare van Indië. Niet voor alles bestaat een woord, ontdekte ik. In hun drang
tot verklaren denken Nederlanders van wel. Om die reden telt het Nederlands zo'n 425.000
woorden, waar het Bahasa met 127.000 volstaat. Voor de goede orde: dat wijst niet op
armoede, maar op het besef dat het onzichtbare en onzegbare zich maar moeizaam in letters
laat uitdrukken.

Liefde
Al vroeg in mijn leven zou ik meer van mystiek en mysterie uit voormalige Nederlands-Indië gaan
begrijpen. Dankzij de liefde. Tot mijn geluk zouden twee vrouwen met deels Indisch bloed hun
vingerafdrukken op m'n ziel achterlaten. In de jaren tachtig vierde ik de liefde tussen
wajangpoppen, het verzameld werk van Adriaan van Dis en een cursus Indonesisch waarin de
bladzijde met het zinnetje aku cinta kau een ezelsoor had.
Later zou ik 22 jaar liefde, lot en lempers delen met een vrouw die me ook een zoon schonk. Op
een zomernacht in 2006 zou ik hem op de Gunung Rinjani, een 3600 meter hoge vulkaan op
Lombok, kortstondig optillen zodat hij dichter bij de sterren was. Hij plukte er een. Hij had er
meer recht op dan ik.
Het herdenkingsthema van 15 augustus 2025 is Van loslaten naar verankeren. Dat is op het
verleden, maar ook op liefde toepasbaar. Beide relaties eindigden in loslaten, waarna de
dankbaarheid om de gedeelde jaren kon verankeren. Zo heb ik dankzij de liefde veel mensen
met een Indische of Molukse achtergrond kennen, inclusief hun karakteristieken.
Vier springen er in het oog.
Als eerste de grenzeloze liefde voor makan, waarin zij zelfs Bosschenaren naar de loef steken.
Da's knap, want de Bosschenaar is dermate verzot op eten dat de evolutie hem zelfs heeft
uitgerust met een spijsvertering die je enkel bij herkauwers tegenkomt. Toch kan geen
Bourgondische maaltijd tippen aan de veelzijdigheid en het raffinement van de Indische keuken.

Een tweede kenmerk van de Indische en Molukse gemeenschap is een besef van oorsprong, de
nabijheid van voorouders en de wetten van het bloed, die in de rode inkt van hibiscus zijn
geschreven.
Het derde kenmerk is de hang naar het terugkijken, wat een melancholische onderstroom
oplevert. Velen spreken van tempo doeloe, het verlangen naar een vervlogen tijd – en als ook
die droefgeestigheid verdwijnt, ontstaat heimwee naar de heimwee.
De vierde karakteristiek die ik leerde kennen, is zwijgzaamheid over de zwaarte in het hart.

Schelp- en schaaldieren
Over die geslotenheid wil ik spreken. Ik weet dat Indische en Molukse mensen voor 100% tot
homo sapiens behoren, maar de verleiding is groot om sommigen van hen onder de schelp- en
schaaldieren te scharen. Ooit hebben ze besloten om het verborgene niet prijs te geven – een
donkere herinnering, een familiegeheim of een parel, want de oesterbanken van Java en Bali zijn
gul voor wie geduld heeft.
Zwijgzaamheid is vaak de taal van het verdriet. Bremzoute herinneringen aan de Japanse
bezetting, de bersiap of huiselijk geweld in eigen kring – zoals die ook in de Indische en Molukse
gemeenschap bestaat – kunnen de lippen doen vergrendelen. Toch is niemand erbij gebaat om
die stilte heilig te verklaren.
Want in het thema Van loslaten naar verankeren ritselt een opdracht. Die luidt: deel het
verleden, inclusief dat wat nooit stem kreeg, met jongere generaties. Het is de enige manier om
rust te creëren. Voor jezelf en voor al je nakomelingen.
Wij zijn van oude mensen de dingen die voorbijgaan. Maar onze kinderen en kleinkinderen
hebben recht op familiegeschiedenissen die niet in Tipp-Ex zijn gedrenkt, maar alles vertellen.
Het zuur en het zout, het zoet en het bitter. Alleen dan kun je loslaten en het verleden in zijn
alomvattendheid verankeren.

Snippers
Terug naar de roman van Couperus. Tegen het einde dwarrelen snippers van een nooit
verzonden brief in een prullenmand. Dat handgeschreven epistel, dat licht in verzwegen zaken
bracht, had volgende generaties veel gissen had kunnen besparen. Maar de brief is verscheurd,
de kans op bevrijding verspeeld.
De snippers van Couperus zijn verwaaid in de tijd. Maar niet die van onszelf. In elk van ons
waaien snippers van verhalen die we niet hebben gedeeld met anderen. Verhalen over Indië,
familiegeheimen, angsten en oud verdriet. Zoek woorden, deel het onzegbare, laat de
zwijgzaamheid los. Zo ontstaat ruimte voor onze en volgende generaties. Want alleen wat je laat
varen, kan voor anker gaan.

(c) Eric Alink | stadschroniqueur van Den Bosch | uitgesproken op zaterdag 15 augustus 2025 bij de Indië-herdenking
bij het Honi-monument aan de Grevelingen in Den Bosch.

©2025 Gerard Monté

-------------

zie evt ook de bijeenkomsten van SING - Sobats (=vrienden) Indisch Nederlandse Gemeenschap
in de voormalige wederkomstkerk   

zie ook
+ 30/8/2025  VOC - Herdenking gesneuvelde Bossche militairen in Zuidoost-Azië 1941-1962 - Zuiderpark